Lên ý tưởng kinh doanh – Không khó như bạn tưởng!

Nhiều người cho rằng khởi nghiệp kinh doanh là một quy trình “loằng ngoằng”. Dù ý thức được rằng mình muốn mở công ty nhưng họ không biết phải bắt đầu từ đâu. Vì thế phần này sẽ hướng dẫn bạn cách để lên ý tưởng kinh doanh – giúp bạn xác định xem mình thực sự muốn làm gì và cách triển khai ý muốn ấy.

Có một điều mà mọi người luôn băn khoăn là lúc nào mới là thời điểm tốt để lên ý tưởng kinh doanh. Thực ra thời điểm nào cũng tốt cả. Khi kinh tế đang tăng trưởng thì khỏi nói cũng biết mở công ty là quyết định sáng suốt. Không ai là không muốn tiêu tiền khi túi đang rủng rỉnh cả. Còn khi kinh tế khó khăn, bất ổn, các doanh nghiệp đang co cụm lại thì sự xuất hiện của bạn còn gây chú ý nhiều hơn và nếu bạn có sự nghiên cứu, chuẩn bị để chọn mảng kinh doanh mà thị trường đang có nhu cầu thì mở công ty không hề là một ý kiến tồi. Ngoài ra, kinh tế suy thoái cũng là lúc người ta thanh lý trang thiết bị (hoặc thậm chí cả công ty!) và biết đâu bạn lại tranh thủ mua được thứ cần thiết cho doanh nghiệp của mình với giá hời.

Mỗi người đều có lý do riêng ngăn cản họ thực hiện bước đầu tiên vô cùng quan trọng này. Đa phần là vì sức ỳ của họ quá lớn; họ ngại rủi ro, thất bại hay thậm chí cả thành công. Một số khác thì quá “hoảng” vì nhầm tưởng rằng việc khởi nghiệp kinh doanh là cái gì khủng khiếp lắm, rằng họ phải bắt đầu từ con số không hay phải tạo ra cái gì đó (ý tưởng, dịch vụ) mới lạ, chưa ai từng làm. Nói cách khác, họ nghĩ họ phải “tay không bắt giặc”. 

Tất nhiên, trừ khi bạn là thiên tài công nghệ như Bill Gates hay Steve Jobs còn nếu không, cố phát minh ra cái gì mới chỉ là sự lãng phí thời gian. Với đa số những người khởi nghiệp kinh doanh thì vấn đề nằm ở chỗ làm sao để cải tiến, đổi mới dựa trên những gì đã có hay đơn giản chỉ là nắm bắt cơ hội thị trường chứ không nhất thiết phải nghĩ cái gì đó quá cao siêu, độc đáo.

Bạn bắt đầu quy trình lên ý tưởng như thế nào? Đầu tiên, hãy lấy ra một tờ giấy và nghĩ đến 5-7 ưu điểm, sở thích hay năng khiếu của bạn ở khía cạnh đời tư (chúng tôi sẽ nói về khía cạnh công việc sau) chẳng hạn như: “Tôi rất tốt với mọi người, tôi yêu trẻ, tôi thích đọc sách, tôi thích máy tính, tôi thích những con số, tôi giỏi nghĩ ra những ý tưởng marketing, tôi giỏi giải quyết vấn đề”. Sau đó, hãy điền những ưu điểm đó vào một mặt của tờ giấy.

Ở mặt còn lại, hãy liệt kê những thứ bạn nghĩ mình không có khả năng hoặc không thích làm. Có thể bạn rất giỏi lên ý tưởng marketing nhưng lại không thích tiếp xúc, xã giao, không thích diễn thuyết, không thích đi lại nhiều, không quá yêu trẻ…. Nghĩ gì viết đó, đừng suy đi, tính lại.

Khi đã xong, hãy tự hỏi mình: “Nếu có 3-5 sản phẩm/dịch vụ làm đời sống của cá nhân mình tốt đẹp hơn thì đó là những sản phẩm/dịch vụ gì?”. Bạn có thể đặt câu hỏi đó với tư cách là một người đàn ông, một người phụ nữ, một người cha, một người chồng, một người mẹ, một người vợ, một người ông, hay một người bà,… Hãy xác định những sản phẩm/dịch vụ nào khiến cuộc sống của bạn dễ dàng hơn, hạnh phúc hơn, năng suất hơn hay có ích hơn hoặc chỉ đơn giản là giúp bạn có thêm thời gian.

Tiếp theo, hãy đặt câu hỏi tương tự ở khía cạnh công việc. Hãy nghĩ xem bạn thích gì và không thích làm gì và những điểm mà mọi người thích hay không thích về bạn. Cuối cùng, hãy tự hỏi xem tại sao ngay từ đầu mình lại muốn kinh doanh. Khi hoàn thành, hãy tìm ra mô típ chung (tức là có nhu cầu thị trường cho những thứ bạn làm tốt hoặc thích làm không?). 

Có một câu chuyện rất hay để minh hoạ cho việc phát hiện ra nhu cầu và đáp ứng nhu cầu đó. Cách đây nhiều năm, gần khu văn phòng, công ty của thành phố được quy hoạch ở Irvine (California, Mỹ) hầu như không có mấy quán ăn nhanh, đa phần chỉ tập trung ở khu dân cư phía bên kia thành phố. Các chỗ ăn khác hoặc là đắt đỏ, hoặc là phải xếp hàng rất lâu. Có hai chàng trai trẻ rất bức xúc về tình trạng này. Một ngày, trong lúc đang than vãn về chuyện thiếu chỗ ăn trưa, một trong hai chàng trai nói: “Giá mà có quán nào nhận mang cơm trưa đến văn phòng thì tốt biết mấy?”. Thế rồi ý tưởng kinh doanh quán ăn như thế nảy sinh. Họ kiếm một quyển cẩm nang lập nghiệp và bắt đầu mở quán.

Và dù không phải là mảng kinh doanh độc đáo hay phức tạp gì nhưng cho tới thời điểm này, quán ăn của họ đã phục vụ tới hơn 15 triệu lượt khách. Mức độ cạnh tranh hiện đã gay gắt hơn nhưng công việc kinh doanh của họ vẫn cực kỳ phát đạt. Tất cả chỉ xuất phát từ việc họ lắng nghe những bức xúc của mình và tìm cách giải quyết những bức xúc ấy. Họ không biết rằng rút ngắn thời gian ăn trưa là vấn đề mà nhiều người kêu ca nhất. Một số người chỉ có 30 phút nghỉ ăn trưa, không kịp để họ có thể ra ngoài ăn rồi quay lại đúng giờ. Vì thế, ý tưởng ban đầu của hai chàng trai trẻ ấy chỉ là nhằm giải quyết nhu cầu cá nhân nhưng thật ra lại động chạm đến nỗi niềm chung của tất cả mọi người. 

Đó là một cách để lên ý tưởng: lắng nghe nỗi bức xúc của chính bạn hay của hàng xóm, bạn bè, người thân. Mọi cơ hội đều nằm ở những nỗi bức xúc ấy và bạn chỉ cần để ý một chút. Nếu bạn ở tư thế luôn sẵn sàng thì có khi chỉ cần nghe ngóng xung quanh cũng làm bạn nảy sinh ra nhiều ý tưởng. Chẳng hạn bạn đọc thấy bài báo về giảm giờ nghỉ trưa và nếu tư duy theo góc độ của người kinh doanh, bạn có thể nghĩ ngay “Chà, đây có thể là cơ hội để mình làm gì đó đây. Mình phải tìm hiểu kỹ mới được”.

Bạn có thể lấy cảm hứng ở bất cứ đâu. Có một câu chuyện như sau: các chủ cửa hàng băng đĩa thường tính thêm tiền nếu khách hàng chậm trả lại. Đương nhiên, bình thường bạn sẽ móc túi lấy tiền ra trả là xong. Thế nhưng, Reed Hastings khi khác, khi bị tính tới 40 USD tiền phạt trả muộn, thay vì cáu kỉnh, ông lại nảy ra ý tưởng “Tại sao cửa hàng cho thuê băng đĩa không làm theo cách của các phòng tập: dù dùng ít hay dùng nhiều thì bạn cũng chỉ phải trả một mức phí?”. Thế là Netflix, một cửa hàng cho thuê băng đĩa trực tuyến, đã ra đời từ ý tưởng này. Từ khi thành lập (năm 1999) đến nay, Netflix đã trở thành một doanh nghiệp lớn với doanh thu đạt trên 1,3 tỷ USD.

Việc lên ý tưởng nhiều khi chỉ đơn giản là bạn để mắt đến những loại hình kinh doanh mới đang lên. Nhiều người kiếm bộn tiền nhờ mang Starbucks vào xứ mình và rồi từ đó phát triển ra. Một ví dụ nữa là thương hiệu cà phê Caribou ở Minneapolis. Những người chủ của thương hiệu này thực ra ở Boston nhưng mang ý tưởng từ Alaska về và rồi mở quán đầu tiên ở ngoại ô Minneapolis vào năm 1990. Cho đến nay, Caribou Coffee đã trở thành chuỗi cửa hàng cà phê tư nhân lớn thứ hai ở Mỹ, chỉ sau Starbucks trong khi các quán cà phê khác vẫn chỉ giữ phạm vi hoạt động ở phạm vi địa phương. 

Và đừng bỏ qua những ý tưởng đã được thử thách qua thời gian. Những công việc kinh doanh thời thượng thường trải qua các giai đoạn khác nhau. Như làm vườn chẳng hạn, chắc bạn khó mà hình dung đây lại là nghề “hot” của thế kỷ 21. Ấy thế nhưng các sản phẩm và vật tư phục vụ làm vườn lại trở nên đắt hàng trong vài năm trở lại đây.

Nói cách khác, bạn có thể chọn bất kỳ ý tưởng nào và điều chỉnh nó cho phù hợp với thời đại và khu vực mình sống. Hãy vận dụng một cách sáng tạo. Nhiều khi, điều chỉnh cho phù hợp là yếu tố thiết yếu để thành công chứ không phải là bạn thích gì là bê nguyên vào. Ngoài McDonald, Subway và một số thương hiệu nhượng quyền khác, hiếm có doanh nghiệp nào là chuẩn chung cho tất cả.

Một trong những cách tốt nhất để biết ý tưởng của bạn khả năng thành công đến đâu là hỏi ý kiến những người bạn biết. Nếu là một ý tưởng công việc, hãy trao đổi với đồng nghiệp còn nếu là ý tưởng mang tính cá nhân, hãy nói chuyện với người thân, hàng xóm. Đừng sợ người ta ăn cắp ý tưởng của mình bởi đó là chuyện vô cùng hãn hữu. Vả lại, khi nói chuyện, bạn cũng chỉ cần nêu ý tưởng chung chung thôi chứ không nhất thiết phải cho họ biết hết mọi chi tiết.

Hy vọng rằng đến lúc này bạn đã nắm được sơ bộ quy trình lên ý tưởng kinh doanh. Đừng nghĩ rằng khởi nghiệp kinh doanh là việc khó như lên trời. Nó không đơn giản nhưng tất nhiên không phải là quá phức tạp hay quá đáng sợ như nhiều người lầm tưởng. Điều quan trọng là bạn phải thực hiện đúng theo trình tự các bước, không nhảy cóc. Bước đầu tiên: xác định bạn muốn làm gì. Bước tiếp theo: xin ý kiến góp ý của mọi người. Hỏi họ “nếu có sản phẩm/dịch vụ này, anh/chị có mua/dùng không và mức giá nào thì chấp nhận được?”

Lẽ dĩ nhiên, sẽ có nhiều người xung quanh không ủng hộ bạn (một số thậm chí còn bàn lùi). Một số sẽ nói họ đặt lợi ích của bạn lên trên hết và họ chỉ muốn bạn thấy thực tế khắc nghiệt thế nào. Một số sẽ ghen tỵ vì bạn dám mạnh dạn làm điều gì đó. Đừng để những lời tiêu cực làm bạn nhụt chí hay vùi dập ý tưởng của bạn trước khi nó kịp thành hình.

Thực ra thì “lì” là tố chất quan trọng nhất mà một doanh nhân cần phải có sau khi họ lên được ý tưởng. Bạn có thể vấp phải nhiều phản đối hơn bao giờ hết nhưng đừng quá để tâm mà hãy tìm đến những lời khuyên khác, kiểu gì cũng có ai đó ủng hộ bạn.

Một trong những lý do mà mọi người hay đưa ra nhất để phản đối bạn là những rủi ro khi đứng ra làm ăn. Tất nhiên, mở công ty là việc mạo hiểm nhưng trong cuộc sống này có gì mà không phải mạo hiểm? Có khác chăng là mạo hiểm có tính toán và mạo hiểm một cách liều lĩnh. Nếu bạn cân nhắc cẩn thận trước khi làm gì, chịu khó học hỏi thì bạn hoàn toàn có thể hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất.

Bạn không thể để nỗi ám ảnh về rủi ro ngăn cản bạn tiến lên phía trước. Hãy tự hỏi mình: mình đang mạo hiểm gì? và dự liệu xem bạn sẽ phải mất gì nếu thất bại? Trường hợp phải đánh đổi những thứ quan trọng như nhà cửa, gia đình, sức khoẻ thì thôi. Còn nếu bạn chỉ mất chút thời gian, công sức và tiền bạc thì mạo hiểm một chút để có được cơ hội thành công gấp nhiều lần âu cũng đáng.

Xác định điều bạn muốn làm mới chỉ là bước đầu tiên. Bạn sẽ có nhiều việc phải làm ở phía trước. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là hành động. Đừng ngồi ỳ ra đó mà nói rằng: “Năm nay mình sẽ mở công ty”. Nếu đã định thế thì tại sao không làm đi?