Trong những năm gần đây, Việt Nam đã trở thành quốc gia Châu Á có tỉ lệ tiếp nhận cơ sở được các tập đoàn đa quốc gia di dời từ nước khác đến gia tăng nhanh nhất.
Trái với những gì đã xảy ra trong khoảng 10 hay 15 năm trước đây, các cở sản xuất mới này không chỉ thuộc các lĩnh vực lao động chi phí thấp, chẳng hạn như dệt may và giày dép, mà còn thuộc các lãnh vực công nghệ cao, đặc biệt là các lĩnh vực điện tử và công nghệ thông tin.
Trong ba năm trở lại đây, số lượng các hãng đa quốc gia trong các lĩnh vực này đã thiết lập cơ sở sản xuất lớn tại Việt Nam không kể xiết, trong đó có thể kể đến Intel, LG, cũng như Nokia, Samsung, Canon và tập đoàn Đài Loan Foxconn chuyên lắp ráp sản phẩm cho hãng Mỹ Apple. Đài phát thanh Quốc tế Pháp có bài viết đăng tải về hiện tượng Việt Nam này.
Tập đoàn Intel của Mỹ đã mở đầu điều mà người ta gọi là đợt sóng thứ nhì đầu tư nước ngoài ở Việt Nam khi vào năm 2000, tập đoàn này cho xây dựng một đơn vị sản xuất rận (chip) điện tử lớn nhất của họ ngoài Trung Quốc có trị giá 1 tỉ USD tại ngoại ô TPHCM. Ngay sau đó, nhiều công ty khác đã nối đuôi Intel vào Việt Nam.
Đơn cử, Tập đoàn Samsung của Hàn Quốc hiện đang xây dựng nhà máy thứ 3 của họ ở tỉnh Thái Nguyên, miền Bắc Việt Nam. Trong nhà máy trị giá 2 tỉ USD đó, Samsung sẽ cho sản xuất loại điện thoại di động kiểu Galaxy và máy tính bảng. Đây là đơn vị sản xuất lớn nhất của họ trên thế giới.
Vậy đâu là nguyên nhân khiến các tập đoàn nước ngoài lớn như vậy quay sang đầu tư tại Việt Nam? Có nhiều lý do. Trước hết phải kể đến giá nhân công ở Trung Quốc tăng khoảng 15% mỗi năm. Trong khi đó, Việt Nam có tỉ suất tốt về giá cả về nhân công so với chất lượng đào tạo tương đối tốt.
Một công nhân Việt Nam lĩnh khoảng 40USD/tháng, tức ít hơn gần hai lần so với một công nhân Trung Quốc. Dĩ nhiên nếu so sánh với Malaysia hay Singapore, thì hệ thống giáo dục ở Việt Nam vẫn còn nhiều chậm trễ, nhưng tốt hơn rõ rệt so với những quốc gia có nhân công giá rẻ khác.
Một lý do khác nữa là Chính phủ Việt Nam và các tỉnh đều cho các tập đoàn đầu tư ưu đãi về thuế rất quan trọng. Chẳng hạn để thuyết phục Samsung đầu tư xây dụng nhà máy mới trên địa bàn của mình, tỉnh Thái Nguyên đã cho Samsung những khoản lợi rất quan trọng về thuế trong 16 năm. Thêm vào đó, địa thế của Việt Nam rất thuận lợi, mặt hướng ra biển rất dài với nhiều hải cảng trang bị khá tốt, rất thuận lợi cho xuất khẩu.
Tuy nhiên, các tập đoàn này chưa đến Việt Nam để “nghiên cứu và phát triển”. Những linh kiện đều được nhập vào, rồi được xử lý hay lắp ráp tại Việt Nam, để rồi tái xuất khẩu sau đó. Vì vậy, hiện Việt Nam chỉ chủ yếu là cơ sở lắp ráp, chứ chưa phải là một Silicon Valley Á Châu.
Còn trong lĩnh vực quần áo, giày dép, Việt Nam cũng được ghi nhận là có bước tiến đến những sản phẩm cao cấp hơn. Việt Nam nhường các sản phẩm chất lượng thấp hơn cho Campuchia và Bangladesh để hai nước này gia công sản phẩm như áo T-shirt cho Tập đoàn Walmart của Mỹ chẳng hạn. Việt Nam thì tập trung trên những sản phẩm chất lượng cao hơn, như quần áo, giày thể thao cao cấp.
Đối với lĩnh vực phần mềm tin học, Việt Nam tỏ ra rất năng nổ. Người Việt Nam viết chương trình và từ lâu đã thực hiện các phần mềm được tạo ra ở Nhật Bản. Hiện không ít các công ty dẫn đầu trong lĩnh vực phần mềm tin học như Emobi, có trụ sở tại Hà Nội, đã làm một trò chơi điện tử trên chủ đề trận đánh Điện Biên Phủ rất được ưa chuộng trên quốc tế.
Một công ty khác, FPT Software, được liệt vào danh sách 100 công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực gia công công nghệ học, với thu nhập hàng năm hơn 1 tỉ USD. Theo một báo cáo của văn phòng A T Kearney, vào năm 2005, Việt Nam đứng hạng 25 trên 50 nước về sức thu hút trong lãnh vực gia công phần mềm. Bây giờ Việt Nam đang đứng hàng thứ 5 trên 50.
Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, tuy Việt Nam có tiến triển trong lĩnh vực phần mềm tin học song vẫn chưa thể tranh đua với Ấn Độ và Philippines. Một trong những cản trở đó là trình độ tiếng Anh của nhân công trong khi đây là một yếu tố cơ bản cho việc nhận gia công dịch vụ.
Theo Lao động
