Walmart hối lộ toàn cầu (k1)

Theo điều tra của báo New York Times (NYT), tập đoàn bán lẻ thành công nhất Hoa Kỳ, Walmart, đã không ngừng lớn mạnh khi vươn ra nước ngoài, và “bí quyết” cho sự thành công của họ chính là các sách lược hối lộ. Hiện hãng này đang bị Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) điều tra vì các hành vi hối lộ cả ở Mexico, Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ. Giới quan sát cho rằng có thể xem trường hợp của Walmart là một điển hình nạn hối lộ của các công ty toàn cầu.

Năm 2005, các nhà lãnh đạo cấp cao của Walmart Hoa Kỳ đã nhận được tố cáo về những hành vi hối lộ trên diện rộng của Walmart Mexico. Những cuộc điều tra sau đó đã chứng minh tố cáo trên là có thật, có thể nói Walmart Mexico phát triển thần tốc nhờ mạnh tay chi hối lộ. 

Ngày 21-9-2005, bà Maritza I. Munich, Giám đốc Luật toàn cầu của Walmart, đã nhận được email của một cựu điều hành thuộc chi nhánh lớn nhất ở nước ngoài, Walmart Mexico (cứ 5 cửa hàng Walmart thì có 1 ở Mexico). Sergio Cicero Zapata, người có gần 1 thập niên phụ trách bất động sản của Walmart Mexico, cho biết muốn tố cáo những hành vi tham nhũng trên diện rộng của Walmart Mexico.

Bà Munich phản ứng rất nhanh. Chỉ trong vòng vài ngày, bà thuê Juan Francisco Torres-Landa, một luật sư danh tiếng ở thủ đô Mexico City, đến nói chuyện với ông Cicero. 2 người gặp nhau vào tháng 10-2005, sau đó bà Munich còn bay từ Bentonville sang.

Trong các buổi phỏng vấn, ông Cicero đã tiết lộ rất chi tiết về các chiến dịch hối lộ của Walmart Mexico, gồm ngày tháng và khoản tiền đưa hối lộ. Ông cũng nêu tên những lãnh đạo Walmart Mexico có liên quan, gồm Chủ tịch HĐQT, Luật sư trưởng, kế toán trưởng và Giám đốc Bất động sản…

Nhưng người phải chịu trách nhiệm lớn nhất, ông Cicero nói với Torres-Landa, là CEO nhiều tham vọng của Walmart Mexico, ông Eduardo Castro-Wright, một người gốc Ecuador. Theo Cicero, ông Castro-Wright đã đề ra những mục tiêu tăng trưởng “rất tham vọng”, khiến các nhà điều hành công ty ở Mexico luôn chịu áp lực lớn phải đạt giấy phép mở rộng cửa hàng “bằng mọi giá”.

Trong một cuộc phỏng vấn với báo NYT, ông Cicero nói ông Castro-Wright đã khuyến khích các khoản chi trả cho một mục đích chiến lược đặc biệt, là phát triển hàng trăm cửa hàng mới trong thời gian cực nhanh khiến các đối thủ “không kịp trở tay”.

Họ khiến bản đồ quy hoạch thay đổi, tiến trình xin giấy phép vốn mất hàng tháng trời thì họ chỉ mất vài ngày. “Tất cả phép màu đều đến từ hối lộ” – Cicero nói. Hàng tháng, ông Castro-Wright và những nhà điều hành cấp cao của Walmart Mexico đều nhận được tờ trình chi tiết tất cả các khoản chi, sau đó chỉ đạo “thanh lọc” chúng trong hồ sơ kế toán với tên gọi “phí pháp lý”.

Bà Munich ngay sau đó gửi những nội dung phỏng vấn ông Cicero cho các nhà điều hành Walmart ở trụ sở. Theo tài liệu để lại, trong số đó có Thomas A. Mars, Giám đốc Luật; Thomas D. Hyde, Phó Chủ tịch và Tổng thư ký; Michael Fung, Giám đốc Kiểm toán nội bộ; Craig Herkert, CEO Walmart Mỹ Latin; Lee Stucky, Giám đốc Hành chính toàn cầu.

Walmart thường thuê các công ty luật bên ngoài để tiến hành điều tra nội bộ đối với những sai phạm lớn. Lần này cũng vậy, công ty thuê Willkie Farr & Gallagher, một công ty luật có nhiều kinh nghiệm trong việc điều tra các vụ vi phạm FCPA. Công ty này nhanh chóng lên kế hoạch điều tra.

Theo đó, sẽ điều tra tất cả các khoản chi cho bất kỳ ai đã giúp Walmart Mexico có được giấy phép trong vòng 5 năm trước đó. Tuy nhiên, các lãnh đạo Walmart đã phản đối kế hoạch này. Các nhà lãnh đạo của Walmart từ chối phương pháp này. Thay vào đó, họ đã quyết định để luật sư của Walmart giám sát cuộc điều tra do các nhà điều tra “trong nhà” thực hiện. Quyết định này giúp các nhà điều hành Walmart có thể trực tiếp kiểm soát cuộc điều tra.

Người phụ trách cuộc điều tra nội bộ là ông Ronald Halter, người đã từng làm mật vụ FBI 21 năm. Ngày 12-11-2005, nhóm của ông Halter đã tiếp cận được dữ liệu chi trả của Walmart Mexico. Dựa trên những chi tiết ông Cicero đã cung cấp như ngày chi trả, số tiền và tên nhân vật liên quan, nhóm của Halter nhanh chóng tìm ra các chi trả sai phạm. Chỉ trong vòng 1 ngày kiểm tra các chi trả từ năm 2003, họ đã phát hiện 441 vụ chi trả có vấn đề, tất cả đều nghi là các khoản đưa hối lộ.

Ông Cicero nói “cò” giấy phép chính ông biết là 2 luật sư Pablo Alegria Con Alonso và Jose Manuel Aguirre Juarez. Điều tra của nhóm ông Halter xác nhận điều đó. Gần 1/2 các chi trả có vấn đề đều liên quan đến 2 luật sư này, với giá trị tới 8,5 triệu USD.

Dữ liệu cho thấy Walmart Mexico đã chi cho các “cò” giấy phép hàng chục ngàn USD trên mỗi giấy phép. Một điều thú vị, theo ông Halter, là tất cả các ghi chép về các khoản chi hối lộ thình lình chấm dứt trong năm 2005, sau khi CEO Castro-Wright rời Walmart Mexico để thăng chức lên làm Giám đốc Cửa hàng của công ty mẹ, một vị trí đầy quyền lực.

Nhóm điều tra phát hiện vào tháng 3-2004, các nhà điều hành đã phất cờ đỏ về kiểm toán đối với các khoản chi lên đến hàng triệu USD cho “cò” giấy phép. Cảnh báo này đã bị Kế toán trưởng của Walmart Mexico gỡ bỏ. Ông này có tên trong danh sách các nhà điều hành có liên quan do Cicero cung cấp.

Trong khi đó, tác giả kiểm toán đối với khoản “cò” này đã bị sa thải ngay sau khi việc kiểm toán hoàn tất. Trong báo cáo tổng kết, nhóm của Halter tập hợp các chứng từ về những khoản chi trả đáng ngờ lên đến hơn 24 triệu USD. Họ cũng tìm được những tài liệu cho thấy các nhà điều hành cấp cao ở Walmart Mexico không những biết rõ về các khoản hối lộ, mà còn chỉ đạo ém nhẹm nó với tổng hành dinh ở Bentonville, Ark (Hoa Kỳ).

Trong một báo cáo mật lên cấp trên, Halter nhấn mạnh: “Rõ ràng luật pháp Mexico và Hoa Kỳ đã bị vi phạm nghiêm trọng” và đề nghị cần mở rộng điều tra.