Nhà nước không bỏ tiền ra để thành lập doanh nghiệp mới

Chiều nay 26/11, Quốc hội đã thông qua Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Theo đó, Luật quy định có 4 hình thức đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, gồm: Đầu tư vốn nhà nước để thành lập doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; Đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ đang hoạt động; Đầu tư bổ sung vốn nhà nước để tiếp tục duy trì tỷ lệ cổ phần, vốn góp tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn 2 thành viên trở lên; Mua lại một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp.

Về quy định này, có ý kiến đề nghị bổ sung hai hình thức đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp bao gồm: Đầu tư vốn nhà nước để góp vốn thành lập doanh nghiệp khác, đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp xây dựng kết cấu hạ tầng công cộng, đầu tư vốn nhà nước để hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư kinh doanh ra nước ngoài.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp được xây dựng nhằm mục tiêu thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) theo hướng giảm những ngành, lĩnh vực không thuộc diện Nhà nước duy trì 100% vốn điều lệ hoặc duy trì cổ phần, vốn góp. 

“Trường hợp cần thiết thành lập doanh nghiệp mới mà Nhà nước không nắm giữ 100% vốn điều lệ thì sẽ thực hiện bằng cách yêu cầu các doanh nghiệp hiện có góp vốn để thành lập hoặc mua lại một phần doanh nghiệp khác, Nhà nước không trực tiếp đầu tư vốn để thành lập doanh nghiệp mới’, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh.

Ngoài ra, việc đầu tư vốn nhà nước vào cơ sở hạ tầng và đầu tư ra nước ngoài đã được quy định tại Luật đầu tư công, các doanh nghiệp được giao vốn nhà nước phải thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư công và pháp luật khác có liên quan. Trường hợp tài sản hình thành từ việc đầu tư của nhà nước được chuyển giao cho doanh nghiệp thì thực hiện quản lý theo quy định của Luật này.

Về đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp, có ý kiến đề nghị quy định chặt chẽ hơn về đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp tại Điều 29, vốn nhà nước đầu tư ra nước ngoài phải coi là một khoản chi đầu tư phát triển của ngân sách nhà nước. Ủy ban thường vụ Quốc hội cho hay, quy định về đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp tại Điều 29 ngoài việc tuân thủ các quy định tại Luật này, còn phải thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư, về quản lý ngoại hối và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Đối với dự án đầu tư ra nước ngoài thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ thì cơ quan đại diện chủ sở hữu quyết định đầu tư sau khi Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư. Tại Điều 42 về quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu và Điều 44 về quyền, trách nhiệm của Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty tại doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ của dự thảo Luật cũng đã quy định rõ trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu, Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty đối với việc đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp.

Còn về mô hình đại diện chủ sở hữu nhà nước, có ý kiến đồng tình với ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội về việc luật không quy định về việc phải thành lập một cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước, bởi đó là vấn đề rất quan trọng cần có sự chuẩn bị chu đáo. Ý kiến khác đề nghị quy định ngay trong luật việc thành lập một cơ quan chuyên trách tương đương cơ quan ngang bộ làm đại diện chủ sở hữu đối với phần vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, ý kiến của đại biểu Quốc hội là xác đáng, việc thành lập một cơ quan chuyên trách về quản lý và giám sát toàn bộ vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp sẽ tạo được đột phá, bảo đảm công khai, minh bạch trong đánh giá hiệu quả sử dụng vốn nhà nước của doanh nghiệp, tăng cường trách nhiệm của cá nhân, tổ chức đối với việc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tuy nhiên, việc thay đổi mô hình đại diện chủ sở hữu theo hướng thành lập một cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ sẽ tác động đến mô hình, cơ cấu tổ chức và hoạt động của Chính phủ cũng như thực tiễn hoạt động của các doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước. Vì vậy, Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất mô hình phù hợp, khả thi trong thời gian tới.