Yêu cầu về quản trị, không công ty nào đạt

Chất lượng quản trị công ty của các doanh nghiệp niêm yết đang đi xuống cùng với những khó khăn của môi trường kinh doanh. Những nỗ lực cải thiện chất lượng quản trị trong hai năm vừa qua đã bị đảo ngược.

IFC, thành viên của Nhóm Ngân hàng Thế giới vừa công bố Báo cáo Thẻ điểm Quản trị Công ty Việt Nam 2012 khảo sát tình quản trị công ty (QTCT) của 100 công ty hàng đầu niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và Tp.HCM. Kết quả công bố cho thấy, điểm số QTCT bình quân đã giảm 2,2 điểm% so với năm ngoái, xuống còn 42,5%. Đây là kết quả thấp nhất trong 3 năm kể từ khi thực hiện báo cáo này.

Đánh giá năm 2012 cũng cho thấy, không doanh nghiệp (DN) nào đạt kết quả khả quan khi toàn bộ điểm số QTCT đều ở dưới mức 60% và điểm bình quân của tất cả các DN chỉ đạt 42,5%. Trong khi đó, các Báo cáo Thẻ điểm QTCT khác ở châu Á có nội dung tương tự lại cho kết quả cao hơn nhiều, chẳng hạn Thái Lan đạt 77% năm 2011, Hồng Kông đạt 74% năm 2009, Philippines đạt 72% năm 2008.

Theo tiêu chuẩn về thực tiễn QTCT tốt thì điểm số chung về QTCT phải đạt 65% – 74%, tuy nhiên không một công ty nào trong khảo sát ở Việt Nam đạt mức điểm này. 

Theo các chuyên gia, nguyên nhân của sự sụt giảm có thể lý giải là do tình hình kinh tế đi xuống, kinh doanh kém hiệu quả, thua lỗ, DN tìm mọi cách giảm chi phí. Hoạt động công bố thông tin giảm, nhất là thông tin về Hội đồng Quản trị và Ban kiểm soát. Thông tin trong báo cáo nhìn chung không đầy đủ và mang nhiều tính hình thức hơn trước. Điều này cũng dễ hiểu bởi tâm lý “tốt khoe, xấu che”.

Thông tin về quyền lợi của các bên liên quan giảm đáng kể. Trong thời kỳ kinh tế khó khăn, có thể các DN không còn để tâm, nỗ lực nhiều như trước về những vấn đề như chế độ với người lao động, môi trường, cộng đồng.

Ngoài ra, năm 2011, Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cũng tăng cường giám sát thực thi và công bố các trường hợp vi phạm bị phát hiện. Do vậy, thông tin tiêu cực về DN đã được công khai nhiều hơn, các cơ quan quản lý cũng chất vấn DN nhiều hơn về công bố thông tin, giao dịch với bên liên quan và BCTC. Đây cũng là yếu tố làm giảm điểm số QTCT chung.

Một yếu tố nữa làm giảm điểm số về QTCT là do có 25 công ty mới được đưa vào đánh giá năm nay và tất cả 25 công ty đều có điểm số dưới mức bình quân.

Bà Phạm Liên Anh, chuyên gia của IFC cho biết, trong số 25 công ty này có 22 công ty mới niêm yết trên thị trường. Các công ty này đều không chuẩn bị tốt cho việc niêm yết. Họ chuẩn bị rất kém cho việc thực hiện các nghĩa vụ, trách nhiệm mới về QTCT đi kèm với việc niêm yết, nhất là nhận thức về quản trị công ty, tuân thủ các quy định chặt chẽ hơn về báo cáo, hội đồng quản trị hiểu và thực hiện các nhiệm vụ theo quy định.

Bà Anne Molyneux, Chuyên gia tư vấn về QTCT của IFC nhận xét, trong quá trình thực hiện báo cáo bà đã gặp nhiều người ở vị trí lãnh đạo trong các công ty niêm yết, nhưng không hiều gì về quản trị công ty.

Có thể nói rằng các thông lệ về QTCT ở Việt Nam chủ yếu vấn tồn tại trên luật lệ nhiều hơn trong thực tế triển khai, áp dụng.

Theo báo cáo năm nay, tất cả các lĩnh vực quản trị đều có kết quả giảm sút so với năm trước. Trong đó, lĩnh vực giảm mạnh nhất là Vai trò của các bên có quyền lợi liên quan, giảm tới 6,7%. Lĩnh vực Minh bạch và Công bố thông tin giảm 3,1% cho dù các quy định chặt chẽ hơn về công bố thông tin đã được áp dụng. Kết quả này cho thấy các cơ quan quản lý, UBCKNN, HNX, HOSE phải tăng cường hơn nữa hoạt động giám sát.

Tuy nhiên, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý phát hành, UBCKNN cho rằng, bên cạnh những điểm tiêu cực, báo cáo năm nay cũng có những điểm tích cực như đã thể hiện rõ mối liên hệ cùng chiều, tỷ lệ thuận giữa QTCT và hiệu quả kinh doanh. Điều này cũng là động lực để các doanh nghiệp và các bên liên quan chú trọng hơn đến việc nâng cao chất lượng QTCT. Bên cạnh đó, kết quả thấp hơn của năm nay cũng cho thấy việc đánh giá đã sát sao, chính xác hơn, hoạt động kiểm tra, giám sát và công bố thông tin vi phạm của UBCKNN được tăng cường hơn.

Ông Hải cũng cảnh báo, với tình hình kinh doanh trong năm 2012, cùng với các vụ việc liên quan đến STB, ACB, có khả năng kết quả thẻ điểm quản trị công ty năm 2013 có thể còn thấp hơn nữa.