Biến đổi khí hậu và hành vi tiêu dùng

Khi người tiêu dùng chuyển sang mua sắm sử dụng những sản phẩm thân thiện với môi trường sẽ đem lại những tác động nhất định đến giảm thiểu biến đổi khí hậu. Đó là một xu thế đang được xã hội hưởng ứng.

Cuối năm ngoái, khi dự báo về thị trường tiêu dùng trong năm 2010, tạp chí Marketing Việt Nam khẳng định rằng tiêu dùng “thân thiện với môi trường” sẽ trở thành một trong những khuynh hướng chính. Thực ra không chỉ tại các nước phát triển, ngay cả những quốc gia đang phát triển, người dân cũng đã bắt đầu ý thức hơn về mua sắm tiêu dùng: sản phẩm không chỉ có chất lượng tốt, mà còn phải an toàn cho sức khỏe và không hoặc ít gây ảnh hưởng đến môi trường sống!

Trong cuộc vận động người tiêu dùng hướng tới sản phẩm thân thiện với môi trường đang diễn ra tại TPHCM, bên cạnh mục tiêu cổ động “Ta về ta tắm ao ta” tức “Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam”, rõ ràng chiến dịch cũng nhắm tới phát động cộng đồng chung tay bảo vệ môi trường thông qua hành vi lựa chọn mua sắm tiêu dùng. Sự thành công bước đầu của cuộc phát động ít nhiều đã chứng minh người tiêu dùng thành phố đang có ý thức hơn về việc chung tay bảo vệ môi trường, cũng như cho thấy tiêu dùng sản phẩm thân thiện với môi trường dần dần trở thành xu hướng mua sắm chủ đạo. Nói cách khác, người tiêu dùng hiện đại không chỉ muốn sử dụng sản phẩm chất lượng tốt mà còn muốn sản phẩm đó phải an toàn cho sức khỏe và thân thiện với môi trường tức là không hoặc ít gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sống.

Các chuyên gia nhận xét rằng trong thực tế sản phẩm thân thiện với môi trường thoạt nhìn có thể mắc hơn một chút trước mắt nhưng thực chất lại rẻ hơn rất nhiều nếu sử dụng dài lâu vì sẽ ít tốn kém hơn hoặc sức khỏe được bảo vệ tốt hơn trong bối cảnh môi trường sống ít ô nhiễm hơn. Những ví dụ minh họa có thể tìm thấy dễ dàng trong cuộc sống thường ngày. Khi mua một chiếc tivi có khả năng tiết kiệm điện năng, chắc chắn giá tiền chiếc tivi có tính năng đặc biệt đó phải mắc hơn tivi bình thường nhưng về lâu dài số tiền điện mà người chủ hộ phải trả hàng tháng sẽ được giảm thiểu đáng kể.

Tương tự, thay vì chọn nước uống đóng chai bằng nhựa thì nước đóng trong chai bằng thủy tinh có ưu điểm là có thể tái sử dụng vỏ chai và không lo ngại ô nhiễm có thể có từ nhựa nếu công nghệ sản xuất chai nhựa không đủ hiện đại hoặc không được nhà sản xuất tuân thủ nghiêm túc, tức không đảm bảo… Tác hại của những bao bì bằng nhựa có thể nhìn thấy nhãn tiền: làm tắc nghẽn cống rãnh (một khi xả rác tràn lan), dẫn tới ứ đọng nước thải; gây xói mòn đất, thoái hóa đất, hạn chế sự tăng trưởng của cây trồng.

Một chuyên viên Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM lưu ý rằng điều quan trọng không kém một khi người tiêu dùng thay đổi thái độ mua sắm -chuyển sang lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường, đó là vô hình trung sẽ tạo ra áp lực, “buộc” các nhà sản xuất, kinh doanh phải thích ứng theo nếu không muốn sản phẩm của mình rơi vào tình cảnh… ế ẩm. Có thể nhắc đến các sản phẩm sơn như một điển hình cho sự thích ứng này. Bằng việc sử dụng nguyên vật liệu an toàn, một số hãng sơn nổi tiếng đã tung ra thị trường loại sơn có chứa hàm lượng VOC thấp. Trong chuyên môn, VOC chính là tập hợp các chất hữu cơ dễ bay hơi có tác dụng làm sơn mau khô nhưng tác dụng phụ là dễ gây ra hiệu ứng nhà kính –đồng nghĩa ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu, gây tác động xấu đến sức khỏe con người như dị ứng, viêm xoang, đau đầu, tổn hại gan…

Một sản phẩm được xem thân thiện với môi trường, nếu đáp ứng một trong các tiêu chí sau:

1. Sản phẩm được tạo ra từ các vật liệu thân thiện với môi trường, trong đó nổi bật là khuynh hướng sản phẩm có chứa các vật liệu tái chế thay vì sử dụng vật liệu mới.

2. Sản phẩm đem đến những giải pháp an toàn đến môi trường và sức khỏe thay cho các sản phẩm độc hại truyền thống (chất VOC của sơn Dulux nêu trên là ví dụ).

3. Sản phẩm giảm tác động đến môi trường trong quá trình sử dụng, tức là ít chất thải, sử dụng năng lượng tái sinh, ít chi phí bảo trì…

4. Sản phẩm tạo một môi trường thân thiện và an toàn đối với sức khỏe.