Giám đốc có vai trò gì trong nền kinh tế bất ổn?

Trong giai đoạn nền kinh tế bất ổn như hiện nay, các giám đốc có thể kinh ngạc trước sự thay đổi vận mệnh nhanh chóng của công ty. Công ty có thể rơi vào tình trạng khó khăn mà ban giám đốc không có bất kỳ sai lầm nào trong điều hành, quản lý. Điều tối quan trọng trong những trường hợp như thế này là các giám đốc phải ghi nhớ rằng thậm chí trong giai đoạn khó khăn nhất , nền tảng cơ bản của vai trò giám đốc vẫn cần phải tiếp tục được áp dụng: Các giám đốc phải chịu trách nhiệm giám sát công việc kinh doanh của công ty.

Mặc dù hầu hết các giám đốc đều hiểu và biết, như những khẩu hiệu hướng đạo sinh, thì chúng ta vẫn cần phải nhắc lại những điểm căn bản này: Nó chính là trách nhiệm của giám đốc trong việc giám sát các hoạt động của công ty và đó là công việc điều hành công ty hoạt động từng ngày. Trong giai đoạn thị trường bất ổn, có ba lĩnh vực chính nói chung mà các giám đốc cần phải tập trung chú ý: Tình trạng kinh doanh, chất lượng và chiều sâu quản lý (bao gồm cả kế hoạch kế nhiệm), và khả năng thanh khoản của công ty.

Chú ý một cách cẩn trọng vào tình trạng kinh doanh tổng thể của công ty là trọng tâm trách nhiệm của một giám đốc. Trong quá trình thích ứng với những điều kiện kinh tế đang thay đổi, giám đốc nên đánh giá khả năng chống chịu của mô hình kinh doanh mà công ty đang có. Ví dụ, sự sụp đổ của thị trường cho vay dưới chuẩn năm 2007 của Hoa Kỳ đã gây ra những tổn thất không nhỏ – một số tổn thất trong đó có thể dự báo được nhưng phần đa là không thể – đối với nhiều công ty thuộc các ngành công nghiệp khác nhau, và các tổn thất về mặt tài chính có thể xảy ra mà không được cảnh báo trước.

Tuy nhiên, nếu ban quản trị của một công ty có thể nhận thức được những rủi ro tiềm tàng phát sinh từ những điều kiện thị trường đang thay đổi và sẵn sàng điều chỉnh mô hình cũng như chiến lược kinh doanh của công ty thích ứng với những thay đổi này, họ có thể giảm thiểu được tổn thất nếu khủng hoảng xảy ra hoặc cao hơn còn có thể chặn đứng tình trạng khủng hoảng tiềm tàng.

Tương tự như vậy, khi các điều kiện kinh tế thay đổi, điều quan trọng là hội đồng quản trị phải đảm bảo rằng công ty có một đội ngũ cán bộ quản lý có đủ khả năng và sẵn sàng làm hạ nhiệt sức nóng của cuộc khủng hoảng. Năng lực và các phẩm chất của ban quản lý cần phải được đánh giá lại về mặt kinh nghiệm, trình độ chuyên môn, lòng tận tâm, khả năng lãnh đạo, và chiều sâu. Hơn thế nữa, hội đồng quản trị cần phải đảm bảo rằng CEO của họ hiểu rõ anh ta đang nhận được sự ủng hộ của toàn thể hội đồng quản trị cho định hướng chiến lược của công ty nếu các điều kiện kinh tế diễn biến theo chiều hướng xấu đi, hoặc giám đốc cần phải trình bày những mối quan ngại của anh ta nếu có bất kỳ quan điểm nào khác biệt về định hướng chiến lược của công ty.

Một phần quan trọng trong toàn bộ quá trình này đó là cần phải đảm bảo rằng hội đồng quản trị thường xuyên được nghe các báo cáo trực tiếp từ phía CEO, từ đó toàn thể ban quản lý mới có đủ tự tin trong các quyết định chiến lược. Đây cũng là phần quan trọng trong quy trình kế hoạch kế nhiệm của hội đồng quản trị. Những vấn đề này cần phải được thảo luận trong suốt nhiệm kỳ của CEO bằng cách luôn đưa nó vào chương trình nghị sự trong mỗi cuộc họp của hội đồng quản trị.

Khi giám đốc tự cảm thấy hài lòng rằng mô hình kinh doanh và chiến lược của CEO là hợp lý, và đội ngũ quản lý hiện thời có đủ khả năng quản lý hiệu quả tình trạng hiện tại của công ty, thì giám đốc vẫn cần phải chắc chắn rằng họ hiểu rõ những nhân tố quan trọng tạo dựng nên kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. Các giám đốc cần hiểu nguồn doanh thu của công ty có thể phản ứng như thế nào với những điều kiện đang thay đổi trong nền kinh tế nói chung và trong ngành công nghiệp của họ nói riêng.

Ví dụ như giám đốc cần phải có hiểu biết tổng thể nền tảng khách hàng của công ty và liệu nó có đang thay đổi theo chiều hướng khả quan hay không. Các giám đốc cũng cần phải có được sự hiểu biết tổng thể về chi phí hoạt động của công ty, bao gồm cả nhân công và hàng hoá đã bán cũng như hàng hoá đang bán, các chi phí quản lý. Các giám đốc nên có một cái nhìn tổng quan về vị thế thị trường và tài chính của công ty để có thể đưa ra được phương sách quản lý đúng đắn trước những rủi ro tiềm tàng trong quá trình hoạt động phụ thuộc vào những bối cảnh kinh tế khác nhau.

Các thành viên trong hội đồng quản trị cần phải tập trung sự chú ý vào khả năng thanh khoản của công ty. Vấn đề này là đặc biệt quan trọng trong môi trường thị trường ngày nay. Hiễu rõ về dòng tiền mặt của công ty và các sắp xếp tín dụng là tối quan trọng. Các giám đốc cần nhận thức được liệu công việc kinh doanh của công ty có phát sinh nhu cầu thời vụ tiền mặt hay không và phải đảm bảo rằng trong thời điểm công ty có nhu cầu tiền mặt lớn nhất, công ty vẫn có đủ khả năng tiếp cận với nguồn vốn để đáp ứng được nhu cầu cho hoạt động kinh doanh. Ban quản lý cần hiểu rõ điều gì sẽ xảy ra nếu dòng tiền mặt không đủ mạnh như dự đoán. Và giám đốc nên tự đặt ra câu hỏi rằng nếu một ngành kinh doanh suy thoái đồng thời trong giai đoạn có nhu cầu tiền mặt cao nhất, thì khả năng thanh khoản của công ty sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng như thế nào?

Khả năng thanh khoản là điểm cốt lõi trong bối cảnh sáp nhập và mua lại. Sự thất bại trong quá trình mua lại công ty bán lẻ giầy dép Genesco trước đối thủ cạnh tranh nhẹ ký hơn rất nhiều Finish Line chính là lời cảnh báo. Finish Line cố gắng mua lại Genesco bằng một giao dịch mua bán được hỗ trợ tài chính cao. Giao dịch không có điều kiện tài chính, nhưng cam kết tài chính của Finish Line phụ thuộc vào khả năng thanh toán của công ty sáp nhập. Mặc dù giao dịch chiến lược có vẻ như chắc chắn sẽ kết thúc khi bị phanh phui, từ lâu nó đã không còn là trường hợp khi mà do tình trạng tụt dốc đột ngột của ngành kinh doanh, khả năng thanh toán của công ty sáp nhập bị nghi ngờ.

Trong bối cảnh sáp nhập và mua lại, các giám đốc nên cẩn trọng trong việc kiểm tra khả năng thanh khoản và các rủi ro về khả năng thanh toán, đặc biệt là trong những giao dịch mua bán có hỗ trợ tài chính cao – là những giao dịch mà hoạt động tài chính đang gặp rủi ro – và xem xét ảnh hưởng mà công ty có thể gặp phải nếu giao dịch đó bị phanh phui, không được thực hiện thành công.

Các giám đốc cần luôn luôn quan tâm tới kế hoạch kế nhiệm, chính môi trường kinh tế đầy thách thức làm tăng tầm quan trọng của kế hoạch này. Nếu một công ty trải qua giai đoạn suy thoái cùng lúc CEO (hoặc một thành viên quan trọng khác của ban quản lý) xin từ chức mà không có một người kế nhiệm rõ ràng, đủ khả năng, chắc chắn hội đồng quản trị và cả công ty sẽ gặp khó khăn trong việc đối phó có hiệu quả với những thách thức mà công ty đang phải đối mặt.

Hệ thống báo cáo và cập nhật thông tin tự động là kẻ thù của trách nhiệm pháp lý. Mức độ thận trọng đòi hỏi sự thay đổi ở người giám đốc, phụ thuộc vào tình trạng cụ thể mà công ty đang phải đối mặt. Các giám đốc cần phải lưu tâm tới các điều kiện của thị trường và suy nghĩ thấu đáo về cách thức các xu hướng hay các sự kiện ảnh hưởng tới chiến lược và khả năng kinh doanh của công ty. Chỉ cần các giám đốc hành động trên cơ sở nắm bắt thông tin đầy đủ, tự tin, và theo cách khiến họ tin tưởng rằng lợi ích cao nhất của công ty luôn được đảm bảo, thì các quyết định kinh doanh của họ sẽ nhận được sự bảo hộ từ phía luật pháp.

Các giám đốc chủ động tìm kiếm thông tin để được cung cấp thông tin đầy đủ – đó chính là nguyên lý cốt lõi của trách nhiệm chăm sóc công ty. Để được cung cấp thông tin đầy đủ, các giám đốc phải quan tâm đúng mức tới những tài liệu có liên quan, thực sự suy ngẫm, cân nhắc kỹ càng trước khi đưa ra quyết định. Một sự thiếu quan tâm đối với công ty – cho dù đó là việc cố ý đưa ra quyết định khi chưa thu thập đầy đủ thông tin và cân nhắc kỹ càng hay thông qua việc bỏ qua có hệ thống một rủi ro đã được biết đến – sẽ không thể thỏa mãn yêu cầu hành động trung thực và dựa trên nền tảng được cung cấp đầy đủ thông tin đối với một giám đốc.

Trách nhiệm của các giám đốc là phải đòi hỏi được cung cấp thông tin họ cần để biến mình thành người đưa ra quyết định dựa trên thông tin đầy đủ, và đồng thời cũng chính là nghĩa vụ của nhóm quản lý phải cung cấp đầy đủ thông tin cho giám đốc. Ngược lại, các giám đốc được quyền dựa vào những thành viên trong hội đồng quản lý và các chuyên gia khác trong quá trình đưa ra quyết định. Hơn thế nữa, các giám đốc không nên ngần ngại tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn xem thông tin họ được cung cấp là đủ để ra quyết định hay chưa.

Trong môi trường tranh chấp, kiện tụng rất dễ xảy ra như hiện nay, các công ty cần phải đảm bảo có sự chuẩn bị sắp xếp bồi thường hợp lý và thường xuyên cập nhật dành cho các thành viên trong hội đồng quản trị và phải đảm bảo rằng công ty đã mua bảo hiểm trách nhiệm pháp lý cho các cán bộ và giám đốc đầy đủ.

Những sự sắp xếp này cần phải được rà soát thường xuyên nhằm đảm bảo rằng các giám đốc được bảo hiểm đầy đủ trước những rủi ro trách nhiệm pháp lý cá nhân cho những hành động của họ với tư cách là giám đốc. Mặc dù bảo hiểm trách nhiệm pháp lý cho cán bộ và giám đốc ngày càng đắt, nhưng chúng bao gồm bảo hiểm trong hầu hết các trường hợp và các công ty nên mua loại bảo hiểm này. Những hạn chế và ngoại lệ trong gói bảo hiểm cần phải được nghiên cứu cẩn thận, qua đó các giám đốc hiểu rõ họ chỗ nào họ được bảo hiểm và chỗ nào không.

Thêm vào đó, các giám đốc nên cân nhắc tác động của sự phá sản của công ty trong phạm vi hiệu lực của bảo hiểm.

Quản lý là sự theo đuổi một cách chủ động. Các giám đốc nên định kỳ thấy hài lòng rằng công ty đang theo đuổi một định hướng chiến lược đúng đắn, rằng công việc kinh doanh và khả năng thanh khoản của công ty là ổn định và công việc quản lý đang được chuẩn bị để đối phó với những sự kiện bất ngờ xảy ra trong ngành công nghiệp nói riêng và trong cả nền kinh tế nói chung. Nếu không có dấu hiệu của tình trạng suy thoái sắp xảy ra đối với một công ty, thì không cần thiết phải có những cuộc họp hội đồng bất thường hay tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia bên ngoài công ty chỉ đơn giản là vì các điều kiện kinh tế đang không ổn định.

Các giám đốc có thể yêu cầu được cung cấp thông tin từ các cuộc họp hội đồng quản trị và đưa ra ý kiến cho các CEO hay các thành viên khác trong hội đồng quản trị một cách hợp lý. Trong môi trường kinh doanh thường xuyên thay đổi, các giám đốc cần luôn chủ động trong quá trình thực thi trách nhiệm quản lý của họ.